“คุดบอง” ชื่อขนมที่ฟังแล้วอาจแปลกหูสำหรับคนต่างถิ่นลุ่มน้ำทะเลสาบสงขลา เป็นขนมทอดทำจากข้าวเหนียวนึ่งแล้วนำมาผัดกับน้ำตาลหรือที่เรียกว่า “เหนียวกวน” นำมาพอกบนกล้วยไข่หรือกล้วยชนิดอื่น มีลักษณะเป็นท่อนกลมคล้ายกระบอง ชุบแป้งแล้วทอดให้สุก มีรสชาติกรอบนอกนุ่มใน
ผู้คนรอบลุ่มน้ำทะเลสาบสงขลาทำกินทำขายกันโดยทั่วไป ช่วงฤดูฝนแบบนี้จะนิยมกินกันเป็นพิเศษ เมื่อวันอาทิตย์ (๕ ธันวาคม ๒๕๖๖) แอดมินได้ไปเดินสำรวจ “#ตลาดวันอาทิตย์” (บ้านท่าเสา) ตำบลสทิงหม้อ อำเภอสิงหนคร จังหวัดสงขลา ได้พบกับวะ (คุณป้า) ขายขนมชนิดนี้จากการพูดคุยท่านเล่าว่า
”…ดูฝนขายดีคนชอบกิน ช่วงนี้ทำเป็นร้อยลูก หนวย ๕ บาท ที่ท่าเสานี้มีวะเจ้าเดียวที่ทำขาย ขายเองกันตามหลาดนัดขายส่งเเม่ค้า รับไปเร่ขายตามบ้าน ร้อยเป็นพวงตั้งไว้ราคาส่งลูกละ ๔ บาท …”
แอดมินยังไม่ทันออกจากร้านแม่ค้าที่ว่าก็มาพอดี เมื่อรถจอดหน้าร้านวะคนขายรีบนำไปแขวนให้บนรถ ส่วนเงินค่าขนมนั้นค่อยมาจ่ายหลังจากขายเสร็จ เป็นภาพวิถีชีวิตที่น่าสนใจยังพบได้ในท้องถิ่นลุ่มน้ำทะเลสาบสงขลาของเรา
จากประสบการณ์ของแอดมินพบว่าขนมชนิดนี้นอกจากเรียกว่า #คุดบอง แล้วยังมีชื่ออื่นอีกด้วย จากการโพสถามในเฟสบุ๊คส่วนตัวและในกลุ่มเฟสบุ๊ค “#นาฬิกาแห่งกาลเวลาที่สงขลา” เมื่อ วันที่ ๒๖ กันยายน ๒๕๖๑ ชาวสงขลาในที่ต่าง ๆ ให้ข้อมูลชื่อเรียกขนมชนิดนี้ตามการเรียกของบ้านพวกเขาแตกต่างกันไป มีชื่อดังนี้ คือ
และ #กล้วยพอก
ทั้งนี้แอดมินพบว่าที่นครศรีธรรมราชบางพื้นที่เรียกว่า “#เหนียวทอด” เมื่อบอกว่าบ้านแอดมินเรียกว่า คุดบอง คนคอนเมื่อได้ยินจึงพากันหัวเราะเพราะชื่อแปลกหูและถามถึงบ้านเกิดแอดมินว่าเป็นคนที่ไหน จึงบอกว่า #คนสงขล้า เป็นการแลกเปลี่ยนความรู้เรื่องชื่อเรียกขนมที่แอดมินมักจะสอบถามผู้คนต่างถิ่นเสมอเมื่อพบเจอขนมแบบเดียวกับบ้านของตนในต่างพื้นที่
จากการปรึกษา #อาจารย์ปรัชญา_ปานเกตุ ให้ข้อมูลว่า เสียง “#ค” สามารถกลายเป็นเสียง “#ฟ” ได้ และคำเสียงสั้นสามารถกลายเป็นเสียงยาวได้ ส่วนคำเสียงยาวไม่สามารถกลายเป็นเสียงสั้นได้ ดังนั้น คูดบอง ฟุตบองหรือโคตบอง จึงมีความเป็นไปได้ว่า กลายเสียงมาจาก “คุดบอง” นั่นเอง ซึ่งเท่าที่แอดมินพบโดยส่วนใหญ่จะเรียกด้วยชื่อนี้กัน จึงสืบค้นต่อไปว่า คุดบองน่าจะมีที่มาจากคำว่าอะไรและมีความหมายอย่างไร
คำว่า “#คุด” พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พุทธศักราช ๒๕๕๕ ให้ข้อมูลไว้ว่า เป็นคำกริยา งอกงออยู่ภายในไม่โผล่ออกมาตามปรกติ เช่น หนวดคุด รากคุด, ขดงอ เช่น คุดขาเข้ามา. และในพจนานุกรมภาษาไทยถิ่นใต้ พุทธศักราช ๒๕๒๕ จัดทำโดยสถาบันทักษิณคดีศึกษา ให้ข้อมูลไว้ว่า เป็นคำวิเศษหมายถึง #งดหรือก้ม.
ส่วนคำว่า #บอง นั้น พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พุทธศักราช ๒๕๕๕ ให้ข้อมูลไว้ว่า #กระบอง เป็นคำนาม ไม้ใช้เป็นอาวุธสำหรับใช้ตี มีรูปกลมบ้าง เหลี่ยมบ้าง, ใช้ว่า ตระบอง ก็มี. (ข. ฏํบง; ปักษ์ใต้ บอง). และในพจนานุกรมภาษาไทยถิ่นใต้ พุทธศักราช ๒๕๒๕ ให้ข้อมูลไว้ว่า เป็นคำนามหมายถึง #ตะบอง ดังนั้นคำว่า #คุดบอง ที่เป็นชื่อเรียกของขนมที่คนลุ่มน้ำทะเลสาบสงขลาเรียกนั้น มีความเป็นไปได้ว่าเป็นการเรียกตามลักษณะของกล้วยที่อยู่ข้างใน คือ #กล้วยที่คุดอยู่ข้างในข้าวเหนียวหรือข้าวเม่า ส่วนคำว่า บอง กร่อนมาจาก กระบอง ซึ่งผู้คนที่ใช้ภาษาไทยถิ่นใต้มักกร่อนคำให้สั่นลง
ทั้งนี้คำว่า “โคต” อาจหมายถึงคำว่า #โคตร ที่มีความหมายว่า มากหรือยิ่งใหญ่ก็เป็นไปได้เช่นกัน โคตรบองจึงหมายถึง “กระบองใหญ่” คำนี้สังเกตได้ว่าคำวิเศษคือโคตรอยู่หน้าคำนามคือคำว่า บอง ดูจะคล้ายกับกรณีคำว่า โคตรเพชร หมายถึงเพชรที่ใหญ่ ส่วนชื่อ #เหนียวพอก นั้นเป็นการเรียกตามกรรมวิธีการทำคือการนำข้าวเหนียวมาพอกกล้วยก่อนนำไปทอดหรืออีกนัยหนึ่งคือขนมที่ข้าวเหนียวพอกกล้วยไว้ข้างในนั่นเอง
ทั้งนี้เมื่อพิจารณาดูส่วนผสมและขั้นตอนการทำขนมคุตบองซึ่งทำจากข้าวเหนียว มีความใกล้ชิดกับขนมข้าวเม่าทอดเป็นอย่างมาก ต่างกันเเค่วัตถุดิบหลักแค่นั้นเอง และพบว่าหลายร้านมักทำขนมทั้งสองชนิดนี้ขายคู่กันเสมอ ที่หมู่บ้านแอดมินเรียกด้วยชื่อคุดบองทั้งสองแม้ว่าทำจากวัตถุดิบต่างกัน แต่บางพื้นที่หากทำด้วยข้าวเม่าจะเรียกว่า “ข้าวเม่าทอด”และคุดบอง ฟุตบองหรือโคตรบอง เรียกเฉพาะที่ทำจากข้าวเหนียวเท่านั้น
ที่ร้านของวะยังมีขนมทอดอีกสองอย่างคือ #ขนมหัวมันทอด ทำจากหัวมันเทศ (มันสำปะหลัง) นำมาขูดเป็นเส้นผัดกับน้ำตาลปั้นเป็นลูกกลมแบน ชุบแป้งนำไปทอด กับ #ขนมถั่วเขียวทอด นำถั่วเขียวที่ต้มจนเปื่อยผัดกับน้ำตาลปั้นเป็นลูกกลมแบนชุบแป้งแล้วทอดเช่นกัน
ในเบื้องต้นอาจสรุปได้ว่าชื่อเรียก คุดบอง คูดบอง ฟุตบอง หรือโคตรบอง เป็นลักษณะการเรียกตามสำเนียงของคนผู้รอบลุ่มน้ำทะเลสาบสงขลาในขณะที่ผู้คนพื้นที่อื่น ๆ มีชื่อเรียกที่แตกต่างออกไป #พื้นที่ไหนมีขนมชนิดนี้บ้างครับ_ทำจากข้าวเหนียวหรือข้าวเม่าแล้วเรียกด้วยชื่อว่าอย่างไรกันบ้างครับ
#คุดบอง#คูดบอง#โคดบอง#ฟุตบอง #เหนียวพอก #ขนม_นิเวศวิทยาวัฒนธรรมลุ่มน้ำทะเลสาบสงขลา
เผยเเพร่ครั้งเเรกใน - https://shorturl.asia/oyRdT
