มันผิดกับที่ใช้กันเดี๋ยวนี้อยู่หลายจุด ผมสงสัยอยู่ว่าจะเข้าใจเนื้อความแล้วทำแผนภาพถูกไม๊ เพราะเส้นราชดำเนินตามเอกสารนี้มันไปอยู่แนวถนนศรีธรรมาโศก ราชดำเนินที่ตัดเข้ามาในเมืองนครนั้นเรียกถนนหน้าพระลาน ลองทำเอาไวก่อนเผื่อใครจะท้วงติงแล้วได้ประเด็นเพิ่มขึ้นว่ามันเปลี่ยนแปลงไปยังไง มีถนนมีชื่ออยู่ ๘ เส้นในรายการชื่อถนนอำเภอเมืองนครในเขตร์ศุขาภิบาล ชื่อถนนที่มีอยู่นี้น่าจะลงไว้แต่ถนนที่บอกว่าได้โรยหินอิฐกันพื้นเละเป็นโคลน ถนนสายอื่นที่เป็นถนนดินซึ่งน่าจะมีชื่ออยู่แล้วเลยไม่ได้ถูกระบุไว้ในรายการนี้ด้วยครับ
(จริง ๆ โดยใช้แผนที่เดอลามาร์ สมัยสมเด็จพระนารายณ์ เราพบเส้นถนนที่ปัจจุบันก็ยังมีอยู่เกือบจะครบทุกเส้น เช่น ถนนศรีธามา ถนนประตูลัก ถนนพานยม แต่แผนที่เดอลามาร์ไม่มีชื่อถนนกำกับ และเมืองนครก็เพิ่งจะมีการตั้งชื่อถนนใหม่ยกใหญ่ในไม่ถึง ๑ ศตวรรษนี้ เราก็เลยยังขาดแคลนความรู้เรื่องชื่อถนนหนทางในเมืองนครสมัยโบราณอยู่ จากกระบวนที่เลณฑุบาทพระศรีรัตนมหาธาตุสมัยอยุธยา ถนนที่เรียกว่าถนนราชดำเนินเดี๋ยวนี้ น่าจะเคยเรียกกันในสมัยอยุธยาว่า ทางหลวง แต่ก็เป็นแค่หนึ่งในเบาะแสน้อยชิ้น
เรื่องชื่อประตูเมือง และจำนวนประตูเมืองนั้นปรากฎหลักฐานย้อนไปเก่ากว่า และชัดเจนกว่ามาก)
๑. #ถนนราชดำเนิน แต่มุมวัดประดู่ตำบลท่าวัง ถึงถนนมหาไชยใต้ ยาว ๑๐ เส้น
๒. #ถนนน่าพลับพลา แต่สะพานราเมศวร์ตำบลท่าวัง ถึงสะพานนครน้อยตำบลคลัง ยาว ๔๕ เส้น ๑๐ วา
๓. #ถนนหน้าพระลาน แต่สะพานนครน้อยตำบลประตูไชยเหนือ ถึงประตูไชยใต้ตำบลเสื้อเมือง ยาว ๕๘ เส้น
๔. #ถนนมีไชย แต่ประตูไชยใต้ตำบลนา ถึงศาลามีไชยตำบลศาลามีไชย ยาว ๘๔ เส้น
๕. #ถนนมหาไชยเหนือ แต่มุมป้อมตะวันออกกำแพงเมืองด้านเหนือ ถึงมุมป้อมตะวันตกกำแพงด้านเหนือ ยาว ๑๑ เส้น
๖. #ถนนมหาไชยใต้ แต่มุมป้อมตะวันออกกำแพงด้านใต้ ถึงมุมป้อมตะวันตกกำแพงด้านใต้ ยาว ๑๑ เส้น
๗. #ถนนท้ายวัง แต่มุมป้อมเหนือกำแพงด้านตะวันตก ถึงมุมป้อมใต้กำแพงด้านตะวันตก ยาว ๕๕ เส้น
๘. #ถนนหลังพระ แต่พระเสื้อเมือง ถึงถนนมหาไชยใต้ ยาว ๒๖ เส้น ๑๐ วา
จาก : ยอดทะเบียฬต่าง ๆ จำนวน ร.ศ. ๑๒๘ ๑๒๙ ๑๓๐ รวบรวมจากใบบอกแลโทรเลขที่มณฑลต่าง ๆ บอกมายังกระทรวงมหาดไทย ที่ ๑ ตุลาคม ร.ศ. ๑๓๑
เผยแพร่ครั้งแรกใน - https://web.facebook.com/media/set/?vanity=vesinah&set=a.10210865618075203
