ไม่ทราบปี และวาระที่ถ่าย อาจจะเป็นภาพในวาระที่อาจารย์พุทธทาสรับตำแหน่งเจ้าอาวาสเมื่อพุทธศักราช ๒๔๘๒พระลากองค์นี้โกลนเป็นไม้ ผู้ที่ได้เคยตรวจดูใกล้ชิดสันนิษฐานว่าเป็นไม้ขนุนทอง เนื่องจากเนื้อไม้ค่อนข้างเหลือง และน้ำหนักเบา ไม้ขนุนทองเป็นไม้ที่นิยมใช้ทำพระลากทั่วไปในเขตนครศรีธรรมราชด้วย องค์พระบุด้วยแผ่นเงิน หัวนมพระพุทธรูปเป็นทอง พระรัศมีของพระพุทธรูปเป็นไม้บุทอง มีอุณาโลมทองประดับพลอยที่พระนลาฎ มีพุ่มข้าวบิณฑ์ทองประดับพลอยที่ประคดเอว
พระพุทธรูปองค์นี้มีจารึกแผ่นเงินที่ฐานความว่า “ศักราช ๒๔๔๘ ณ วันอาทิตย์ เดือน ๑๑ ขึ้น ๑ คำ ปี มะเส็งสัพศก ท่านปลัดวัดศภเปนหัวหนาโอกาสอุบาสก อุบาสิกาทั้งหลายได้อุปปะสังขรณ์รูปพระ(ป)ฎิมากรวัดมหาธาตุ ท่านปลัดเสือได้หานายเชื่อม นายคร (?) ได้มาทำสำเมร็จ ณ วันพฤหัสบดี เดือน … แรม ๑๑ ค่ำ ขอให้ข้าพเจ้าพ้นในกองทุกข์ สำเมร็จทุกข์ นิพานปัจจโยโหตุ สุ..ขัง พลัง ฯ
ผมค้นไม่เจอบันทึกประวัติเกี่ยวกับพระพุทธรูปองค์นี้ เอกสารจดหมายเหตุของอาจารย์พุทธทาสเท่าที่มีอยู่นั้นไม่เคยเมนชั่นถึงเลย มาเจอพาดพิงถึงสั้น ๆ ในบันทึกของพระสมุหมี ปิยสีโล เจ้าคณะตำบลทุ่ง เจ้าอาวาสวัดพระประสบ เขียนในปี ๒๔๘๘ ระบุว่าพระลากของวัดพระประสบ กับวัดพระบรมธาตุนั้นมีนิทานว่าสร้างคู่กัน บันทึกว่าดังนี้
“…มีนิยายที่เล่ากันต่อ ๆ มาว่า มีบุคคลครอบครัวหนึ่ง (ไม่ปรากฏชื่อว่าคือใคร) พร้อมด้วยสามีภรรยา มีจิตต์สัทธาเลื่อมใสในพระพุทธสาสนา ใด้สร้างพระพุทธรูปขึ้น ๒ องค์
คือสามี ๑ องค์ พาไปไว้ที่วัดพระมหาธาตุ ส่วนภรรยาเอาไว้ที่วัดพระประสบ (เรียกพระยอดเงินยอดทอง) และได้ถวายเนื้อนาให้เปนสมบัติของพระพุทธรูป ๑ แห่ง และให้ผู้อื่นเช่าทำ พอถึงฤดูแห่พระ ผู้เช่าทำต้องเอาข้าวเปียก ๑ โคม เพื่อมาติดกระดาษประดับเรือพระ จึงได้สมมติเรียกชื่อนาแห่งนั้นว่านาเปียก นาเปียกตั้งอยู่ในหมู่ที่ ๑ ตำบลทุ่ง…” (1)
เหตุที่พระลากของวัดพระธาตุนั้นมีตำนานคู่กับวัดพระประสบมาช้านาน อาจเป็นเหตุให้พระปลัดเสือชักชวนพุทธบริษัทมาซ่อมพระลากของวัดพระธาตุก็ได้
ปัจจุบันพระลากองค์นี้อยู่ในสภาพชำรุดมาก ทางวัดได้นำไปเก็บรักษาในคลังของพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติไชยา ทราบว่าได้รับการอนุมัติงบประมาณจากไทยเบฟประมาณ 1 แสนบาท ผ่านทางสำนักศิลปากรที่ 12 กรมศิลปากร เพื่อทำการซ่อมแซม แต่ความคืบหน้าอย่างไรผมไม่ทราบเลย
จารึกที่ฐาน ตามอักขระวิธีเดิม
สักราช ๒๔๔๘
ณวันอาทิตย์ เดือน ๑๑ ขึ้น ๑ คำ
ปีมสิงสัพสก
ท่านปลัดวัดศภ
เปนหัวหนาโอ
กาสอุบาสก อุบาสิกา
ทังหลายใด
อุปปะสังขร
รูปพระติมาก
รวัดมหาทาตู
ทานปลัดเสีอ
ไดหานายเชือม นายคร
ไดมาธรรมสัม
เม้รจณวันพฤหัสบดี เดือน … แรม ๑๑ ค่ำ
ฃ่อไหขาภเจาพ้น
ไนยกองทุกสัม
เมรฎทุกนิภานฺ
จโยโหตุ
สุ…ขํภลํ : ฯา
(1) เอกสารจดหมายเหตุพุทธทาส อินทปัญโญ BIA1.2/4 กล่อง 1 หน้า 30 – 31
