ขออำนาจพระบรมธาตุ คุณพระศรีรัตนไตร และสิ่งศักดิ์สิทธิ์ทั้งหลายที่ท่านนับถือ ดลบันดาลให้มีความสุขสวัสดีตลอดปีที่มาถึงนี้ครับ
แผนผังเขตต์เทศบาล เมืองนครศรีธรรมราช พุทธศักราช ๒๔๗๘
เมื่อวานนั่งดูแผนผังแนบท้ายราชกิจจานุเบกษา ประกาศเขตเทศบาลเมืองนครปี 78 พบว่ามีให้ข้อมูลที่ดีอยู่ 2 อย่างในเชิงรายละเอียดนอกจากการได้เห็นโครงข่ายของเมืองเมื่อ 89 ปีก่อน 2 อย่างนี้เป็นของที่นักเลงประวัติศาสตร์พูดกันอยู่เนือง ๆ แต่เพราะขาดหลักฐานก็เลยไม่เคยชัดเจน แต่แผนผังนี้ช่วยได้
1.โครงสร้าง และขอบเขตของกำแพงเมืองนครเหลืออยู่เท่าไหร่ มีสันฐานอย่างไรแน่ แผนผังนี้แสดงว่ายังเหลือร่องรอยของป้อมอีก 2 ป้อม คือป้อมฝั่งตะวันออกของเมืองในแนวแกนที่ตรงกันกับจวนวังของเจ้าผู้ครองเมืองนคร ป้อมนี้เดอลามาร์ร่างแผนที่จะรื้อออกแล้วปรับตำแหน่งป้อมใหม่ การที่ป้อมยังอยู่แสดงว่าโครงการของเดอลามาร์ในส่วนอื่น ๆ นอกจากป้อมมุมตะวันตก-ตะวันออกเฉียงเหนือไม่ได้ถูกนำมาใช้
และเห็นร่องรอยของป้อมมุมตะวันออกเฉียงใต้ของเมืองตรงโค้งภาษา ซึ่งใช้เป็นที่กำหนดหลักเขตที่ 4 ของเทศบาลเมืองนคร เป็นป้อมแบบเก่าก่อนเดอลามาร์เช่นกัน
2.ได้เห็นแนวที่ชัดเจนของคลองทาตลอดเส้นในยุคสุดท้าย จากหูน้ำผ่านสุสานอเมริกันและกุโบร์นอกโคกผ่านท่าวังมาออกท่ามอญ คลองนี้ปรากฏเสมอในแผนที่กัลปนาเมืองนครแด่พระบรมธาตุ แต่ในช่วง 2470 เป็นต้นมาเกิดตื้นเขินมากกลายเป็นป่าจาก ยิ่งมีจากขึ้นก็ยิ่งตื้นเร็ว จึงถูกถมเป็นถนนจำเริญวิถี
เหลือจากนี้เราได้เห็นตำแหน่ง ชื่อสถานที่ โครงข่ายถนนและชื่อถนนเดิมก่อนยุคครูน้อม อุปรมัย ซึ่งมีประโยชน์ต่อการทำความเข้าใจพัฒนาการของเมืองนครไม่น้อย
ที่จริงผมเคยเห็นบางส่วนของแผนผังเขตเทศบาลในช่วง 2480 – 2490 ที่มาตราส่วนละเอียดกว่านี้ เห็นรายละเอียดของแนวกำแพง ตำแหน่งวัดร้างชัดกว่านี้ แต่ไม่รู้ว่าหลงเหลืออยู่ที่เทศบาลไหม ถ้าไม่เป็นความลับของราชการ แผนที่-แผนผังเก่าเหล่านั้นอาจช่วยขยายความเข้าใจของเราเกี่ยวกับเมืองนครในอดีตได้อีกมากครับ
