ใครที่เดินทางจากนครศรีธรรมราชไปสงขลาหรือเดินทางจากสงขลามานครศรีธรรมราช หากใช้เส้นเลียบชายทะเลอ่าวไทยจะต้องผ่านสี่เเยกไฟแดงบ้านหน้าศาล ตำบลเกาะเพชร อำเภอหัวไทร เขตอำเภอที่ถือว่าอยู่ในนิเวศลุ่มน้ำทะเลสาบสงขลา บริเวณนี้มีร้านอาหารมุสลิมหลายร้านตั้งเรียงรายอยู่ริมถนนให้ได้ฝากท้องระหว่างเดินทาง จากการได้พูดคุยกับมุสลิมที่นี่โดยเฉพาะผู้สูงอายุให้ข้อมูลว่าบรรพบุรุษเป็นชาวมลายูกลันตัน รัฐกลันตันปัจจุบันอยู่ในประเทศมาเลเซียต่อแดนกับอำเภอนราธิวาสของประเทศไทย เเม้ว่าปัจจุบันภาษามลายูสำเนียงกลันตันจะหายไปจากชุมชนแห่งนี้แล้วเนื่องจากคนในชุมชนเปลี่ยนมาใช้ภาษาไทยถิ่นใต้(แหลงใต้)แทนเเต่มีสิ่งหนึ่งที่สะท้อนความเป็นมลายูกลันตันได้อย่างชัดเจนนั้นก็คือคำเรียกเครือญาติที่ยังใช้อย่างวัฒนธรรมมลายูกลันตันเช่นเรียก พ่อว่า #เจ๊ะ , #แว เรียกลุงกับป้าว่า เวาะ ฯลฯ
สำหรับผู้เขียนมีภูมิลำเนาอยู่ที่สงขลาได้มาทำงานที่นครศรีธรรมราช จึงใช้เส้นทางดังกล่าวเป็นประจำและจะวางแผนการเดินทางให้ได้แวะกินอาหารที่บ้านหน้าศาลโดยเฉพาะร้านที่อยู่ริมถนนเนื่องจากว่าสะดวกในการจอดรถและเดินทางต่อจึงไม่มีโอกาสได้กินร้านที่อยู่ข้างในหมู่บ้าน และเมื่อวันที่ ๒๑ กรกฎาคม ๒๕๖๖ ที่ผ่านมามีโอกาสร่วมทริปท่องเที่ยวชุมชนที่วางแผนแบบคราว ๆ ว่าวันนี้จะไปดูอะไรแล้วขับรถไปหาเอาดาบหน้า ช่วงเช้าได้ไปแวะสวนศรีปราชญ์ฟาร์มไปถึงประมาณ ๐๙.๐๐ เจ้าของเป็นพี่บ่าวคนหนุ่มที่ยึดอาชีพทำจากเราใช้เวลากับที่นี่จนถึง ๑๑.๔๐ น. ที่ใช้เวลาเยอะเพราะเพลิดเพลินกับที่นี่เป็นอย่างมากไว้จะมาเล่าวันหลัง เนื่องจากวันนี้วันศุกร์ผู้เขียนต้องสะมะหยังวันศุกร์จึงออกเดินทางต่อมีปลายทางที่บ้านหน้าศาล
หากมาจากทางปากพนังตรงไฟแดงเลี้ยวซ้ายทางลงทะเลเข้าไปประมาณ หนึ่งร้อยเมตรเจอร้านอาหารชื่อว่า “ร้านอาหารอิสลามข้าวมันแกงไก่ ข้าวแกง” จึงจอดรถใกล้ ๆ เป็นร้านอาหารข้าวราดแกงใช้สายตาสอดส่องดูมีแกงหลากหลายทั้ง “#แกงซาระมั่น” “#แกงส้ม” แกงยอดนิยมคนภาคใต้ “#ซุปไก่” แต่ที่สะดุดตามากที่สุดของร้านนี้คือ #ไข่เป็ดดองคู่หรือไข่ดอง (#ไข่ครอบ) ของหรอยที่พบได้ในหลายชุมชนคนมุสลิมลุ่มเลสาบทั้งเขตจังหวัดสงขลาและพัทลุง แต่ที่ทำให้ตื่นเต้นไปอีกคือ #ข้าวมันแกงไก่ เมนูอาหารที่บ่งบอกความเป็นมลายูสงขลาก็มีขายที่ร้านนี้เช่นกัน (อ่านเพิ่มเติมเรื่องข้าวมันแกงไก่ :https://readthecloud.co/khao-man-songkhla/?fbclid=IwZXh0bgNhZW0CMTEAAR2TTvHHK1hw0URGAtRwowzr7b8nBZ2TMZiTwDddboFhmck6DEk_KYjcPB0_aem_ZmFrZWR1bW15MTZieXRlcw )
ผู้เขียนไม่รอช้าที่จะสั่งข้าวมันแกงไก่และไข่เป็ดดองคู่จากพี่เจ้าของร้านทันที ชื่อ #อัญ ( #อัญชลี#รัตนะรัตน์) อัญชลี รัตนะรัตน์ เมื่อได้ข้าวมาจึงรีบกินและรีบไปสะมะหยังที่มัสยิดซึ่งตั้งห่างจากร้านประมาณ ๑๐๐ เมตร ส่วนพี่ #นุกNukio Luna Jan ที่มาด้วยกัน ก็นั่งคุยกับพี่อัญและกินของหรอย ๆ ไประหว่างรอ
หลังจากสะมะหยังเสร็จผู้เขียนรีบวิ่งฝ่าเม็ดฝนที่กำลังตกกลับมาที่ร้านอย่างไว้และต้องใจเต้นแรงเมื่อพบเจอกับสิ่งของที่อยู่ตรงหน้านั้นก็คือ ไข่เป็ดดองคู่ ตั้งอยู่จำนวนสามแผงยังไม่ได้นึ่งให้สุก พร้อมกับพี่นุกที่กำลังพูดคุยกับพี่อันอย่างออกรส และมีผู้เขียนมาสมทบอีกคน
ผมไม่รอช้าที่จะเริ่มบทสนทนาสอบถามสืบรากถึงประวัติความเป็นมาของอาหารที่บ่งบอกรากเหง้าทางวัฒนธรรมที่พบในชุมชนมลายูสงขลาโดยทั่วไป อาหารสองอย่างนี้เหตุใดจึงมาปรากฎอยู่ ณ ที่แห่งนี้นอกแผ่นดินสงขลา
พี่อัญ จึงเล่าว่าคุณยาย(มะแก่)ชื่อเสาะ ( นางเสาะ เทพวารินทร์ )คนบ้านหัวเขาเขียว ตำบลสทิ้งหม้อ อำเภอสิงหนคร จังหวัดสงขลาได้แต่งงานกับคุณตา(โต๊ะชาย)ชื่อ เหล๊บ (นายเตล็บ เทพนิมิต)คนบ้านหน้าศาล เมื่อแต่งงานกันแล้วหลังจากให้กำเนิดมะของพี่อัน ชื่อ ตี (นางสุดา เทพนิมิต ปัจจุบันอายุ ๗๕ ปี) เมื่ออายุได้ ๖ ขวบปะมะก็ย้ายครอบครัวไปอยู่ที่บริเวณแหลมสนอ่อน ตำบลบ่อยาง อำเภอเมือง จังหวัดสงขลา ซึ่ง มะแก่ตีได้เข้าเรียนประถมศึกษาที่โรงเรียนวิเชียรชมแต่ยังเรียนไม่จบ ช่วงปีพ.ศ.๒๕๐๒ จอมพลสฤษดิ์ ธนะรัฐ นายกรัฐมนตรีขณะนั้นได้สั่งให้รื้อชุมชนบริเวณแหลมสนอ่อน (ตามคำบอกเล่าของมะแก่ตี) ทำให้ต้องย้ายกลับมาใช้ชีวิตที่บ้านหน้าศาลแห่งนี้ โดยยึดอาชีพทำไข่เป็ดดองคู่ ขนมหวาน ข้าวมันแกงไก่ ข้าวราดแกง ขายเป็นอาชีพตลอดมา ปัจจุบันมีพี่อัญลูกสาวเป็นผู้รับช่วงต่อช่วยกันทำสองคนกับมะแก่ตี ไข่เป็ดองคู่(ไข่ครอบ)ที่บ้านหน้าศาลมีเพียงของเราเจ้าเดียวที่ #ตัดเปลือกไข่เเนวตั้ง เจ้าอื่นที่บ้านหน้าศาล #ตัดเปลือกไข่เเนวนอนที่นี่เรียกว่าทรงเรือกันทั้งหมด…”
หากใครเคยอ่านบทความของผู้เขียนเรื่อง “ไข่ดองชื่ออันไม่เป็นที่รู้จักของไข่ครอบกับบางมิติของอาหารชนิดนี้ที่ถูกครอบอยู่ใต้เปลือกไข่…” (อ่านเพิ่มเติม : https://kyproject19.wixsite.com/kidyang/post/kaidong)
บทความชิ้นนี้ได้นำเสนอความหลากหลายของอาหารชนิดนี้ทั้งความหลากหลายของชื่อเรียก ความหลากหลายของกรรมวิธี ความหลากหลายของรูปลักษณ์ ในบทความชิ้นนี้จึงอยากขยายความเพิ่มเติมเรื่องรูปลักษณ์ของไข่เป็ดดองคู่เฉพาะกรณีของชุมชนมุสลิม กล่าวคือการตัดเปลือกไข่มีอยู่ด้วยกันสองรูปแบบคือ ตัดเปลือกไข่ตามแนวขวางพบได้ทั่วไปหลายหมู่บ้านและการตัดเปลือกไข่ตามแนวนอนในบทความดังกล่าวได้พบการตัดแบบนี้ที่บ้านบ่อตรุ ตำบลบ่อตรุ อำเภอระโนด จังหวัดสงขลา และพบเพิ่มเติมที่บ้านหน้าศาลเจ้าอื่น ๆนอกเหนือจากครอบครัวพี่อัญ ซึ่งทั้งสองชุมชนดังกล่าวเป็นคนมุสลิมที่มีเชื้อสายมลายูกลันตัน
ผู้เขียนเชื่อว่าการทำไข่เป็ดดองคู่เป็นสิ่งที่รับมาจากชุมชนมุสลิมในวัฒนธรรมซิงฆูราที่ตั้งถิ่นฐานอยู่ในพื้นที่ลุ่มทะเลสาบสืบต่อมาตั้งแต่สมัยอยุธยา แต่ด้วยความต่างทางวัฒนธรรมทำให้มีระบบคิดที่แตกต่างกัน การตัดเปลือกไข่สำหรับทำไข่เป็ดดองคู่จึงเป็นสิ่งสะท้อนเรื่องนี้ได้อย่างชัดเจน ซึ่งครอบครัวพี่อัญมีรากเหง้าเป็นคนมุสลิมบ้านหัวเขาเขียวซึ่งถือว่าเป็นกลุ่มมุสลิมในวัฒนธรรมซิงฆูราเป็นตัวอย่างหนึ่งที่สะท้อนให้เห็นว่าเเม้ไปอยู่ถิ่นฐานอื่นท่ามกลางมุสลิมกลุ่มอื่นกลับยังรักษารูปแบบการตัดเปลือกไข่เป็ดตามแบบฉบับดั้งเดิมอันเป็นองค์ความรู้ของบรรพชนที่ติดตัวมานี้และได้หยั่งรากในถิ่นอื่นนอกสงขลาที่บ้านหน้าศาลเขตจังหวัดนครศรีธรรมราช ทำกินทำขายมาแล้วสามชั่วคน (นับจากโต๊ะหยังเหรียม มะแก่ตีและพี่อัญ)
ไข่เป็ดดองคู่(ไข่ครอบ)สูตรพี่อัญ “…ไข่ต้องสดใหม่ รับโดยตรงมาจากญาติใกล้ชิดในหมู่บ้านรับหน้าที่เลี้ยงเป็ดบ้านเพื่อขายไข่ให้พี่อัญโดยเฉพาะ เมื่อได้ไข่มาแล้วจะทำความสะอาดเปลือกไข่ให้สะอาดโดยกลิ่นของขี้เป็ดจะล้างออกจนไม่เหลือกลิ่นเหม็นมีเคล็ดลับบางประการที่ขอเก็บไว้เป็นความลับเป็นเคล็ดลับก้นครัวให้ลูกหลานได้สืบต่อ เนื้อสัมผัสของไข่เป็ดดองคู่มีความสุกสองระดับให้ลิ้มล้องคือแบบยางมะตูมกับแบบไข่สุก…” จากที่ผู้เขียนได้ลิ้มลองรสชาติอร่อยเป็นไข่เป็ดดองคู่ที่มีรสชาติแบบเดียวกับหลาย ๆ หมู่บ้านของคนมุสลิมในลุ่มทะเลสาบสงขลา ท่านใดผ่านมาเส้นทางนี้ขอชวนให้มาอุดหนุนพี่อัญ เจ้าของร้านอาหารเล็ก ๆ ที่บ้านหน้าศาลร้านอาหารที่ทำเมนูอาหาร ข้าวมันแกงไก่ ไข่เป็ดดองคู่ ฯลฯ สองเมนูอาหารที่สะท้อนมรดกภูมิปัญญาของบรรพชนคนมุสลิมสงขลา คนมุสลิมลุ่มเลสาบ คนมุสลิมในวัฒนธรรซิงฆูราที่ทำกินทำขายนอกแผ่นดินสงขลา
.
พิกัดร้าน : สี่เเยกไฟแดงซอยลงไปริมทะเล ขับเข้าไปประมาณ ๑๐๐ เมตรอยู่ซ้ายมือครับ เริ่มขายเวลา ๐๖.๐๐ – ๑๘.๐๐
https://goo.gl/maps/pMXzHRyShSvu7KUA9 “ร้านอาหารอิสลามข้าวมันแกงไก่ ข้าวแกง”
.
เผยแพร่ครั้งเเรกใน – https://www.facebook.com/samartsarem/posts/pfbid0aDd7VJEJLRV4dwdtYQur27Ra8oiq9tfebYyr7RGFyGeq6vxiZ2VnBVP4z45H7g8xl
