ช่วงปลายปีแบบนี้สำหรับปักษ์ใต้บ้านเรา เป็นฤดูฝนบางวันตกอย่างต่อเนื่อง ส่งผลให้มีความชุ่มฉ่ำและสภาพอากาศมีอุณหภูมิที่เย็นมากขึ้น ผู้คนท้องถิ่นต่าง ๆ จึงมีวิถีชีวิตที่ปรับตัว ให้ร่างกายมีความอบอุ่น ผ่านการกินอาหารหรือขนมประจำฤดูกาล สำหรับพื้นที่ลุ่มน้ำทะเลสาบสงขลาผู้คนในนิเวศแถบชายทะเลที่ผู้เขียนเติบโตมานิยมรับประทานหัวมันสำปะหลัง หรือที่เรียกว่า “มันเทศ” กัน ทำง่าย ๆ อย่างนำมา ต้ม สุกเเล้วกินได้เลยหรือจะเพิ่มมะพร้าวขูดคลุกกับเกลือกินร่วมด้วยก็หรอย ใครชอบหวาน ๆ ก็ใส่น้ำตาลทรายเพิ่ม
เช่นเดียวกันผู้คนแถบเชิงเขาบรรทัด มีวิถีชีวิตอยู่ในนิเวศป่าเขา ช่วงหน้าฝนแบบนี้ก็นิยมกินหัวมันสำปะหลังเหมือนกัน วันนี้ผู้เขียนได้มาเก็บข้อมูลภาคสนาม มีโอกาสมาใช้ชีวิตกับญาติที่บ้านคลองกั่ว ตำบลเขาพระ อำเภอรัตภูมิ จังหวัดสงขลา หมู่บ้านแห่งนี้ตั้งอยู่ที่เชิงเขาบรรทัด เป็นหมู่บ้านสุดท้ายในเขตจังหวัดสงขลาก่อนเข้าสู่จังหวัดสตูล
“…ที่บ้านคลองกั่วฝนตกเป็นเดือนแล้ว เเลกว่าตกทั้งวันวันนี้พอแล้ง ญาติ ๆ เอา หัวมันโท่ มาให้ที่นี่ไม่ต้องซื้อต้องขายเขาขุดให้กัน เดี๋ยว เจหัวมันให้กิน …” มะแก่ (คุณย่า) ของผู้เขียนในวัย ๗๗ ปี บอกเล่าเมื่อผู้เขียนมาถึง
ได้ยินแบบนี้ก็ไม่พลาดที่จะอาสาช่วยทำด้วยเพราะจะได้รับความรู้เกี่ยวกับขนมชนิดนี้ไปด้วย ระหว่างทำก็สัมภาษณ์ข้อมูลไปด้วย
คำถามเเรกคือชื่อเรียก “หัวมันโท่” ที่ฟังดูแล้วแปลกดีไม่เคยได้ยิน จึงสอบถามให้หายสงสัย มะแก่บอกว่า เพราะหัวมันนี้ต้นมันขึ้นสูงมาก เรียกว่า “โท่” พร้อมชี้ให้ดูข้าง ๆ ขนำหลังที่กำลังนั่งกันอยู่ มีสองต้นสูงพ้นหลังคาบ้าน ส่วนอีกชื่อจะเรียกว่า “มันเพา” บ้านคลองกั่วนิยมนำมาทำขนมเรียกว่า เจหรือย่าง เป็นขนมที่ทำไม่ยาก วัตถุดิบหาได้รอบ ๆ บ้าน อย่างหัวมันกับมะพร้าว ส่วนน้ำตาล เกลือ เป็นของติดครัวอยู่แล้ว
“วัตถุดิบ”
1.หัวมันสำปะหลัง ปอกเปลือกล้างทำความสะอาด ขูดให้ละเอียดโดยใช้อุปกรณ์ที่เรียกว่า “เล็บแมว”
2.มะพร้าว ต้องใช้มะพร้าวทึนทึก มะแก่เรียกว่า “สามซาม” จะแก่ก็ไม่แก่จะอ่อนก็ไม่อ่อน (ชวนให้นึกถึงชาว “สามสาม” ลูกผสมทางวัฒนธรรม) 3.เกลือ 4.น้ำตาลอ้อยหรือน้ำตาลทราย
“วิธีการทำ”
1.นำหัวมันที่ขูดเสร็จแล้วคลุกเคล้ากับมะพร้าวใส่น้ำตาลทราย ใส่เกลือ ผสมให้เป็นเนื้อเดียวกัน
2.นำใบกล้วยมาฉีกให้เป็นแผ่นสี่เหลี่ยม เพื่อใช้รองขณะทำการเจ (จี่)
3.ตั้งกระทะให้ร้อน ต้องใช้ไฟอ่อน นำใบตองตั้งในกะทะสองใบซ้อนกัน ตักหัวมันใส่ลงไปเกลี่ยให้เป็นแผ่นกลม นำใบตองปิดทับข้างบน แล้วใช้ฝาหม้อครอบไว้
4.ใช้เวลาประมาณ 10 นาทีเปิดฝาหมอแล้วพลิกกลับด้านขนมเจต่ออีกสิบนาที เพียงแค่นี้ก็ได้ขนม หัวมันเจหรือหัวมันย่าง
ขนมร้อน ๆ นั่งล้อมวงกินกันหลายคน ลูกหลานหลายช่วงวัยในบรรยากาศเย็น ๆ ที่เชิงเขาบรรทัด นอกจากร่างกายของเราได้รับความอบอุ่นขึ้นแล้ว การเจหัวมันสำปะหลังนี้ยังเป็นการเชื่อมร้อยความสัมพันธ์ในหมู่เครือญาติ ลูกหลานอีกด้วย เพราะเป็นขนมที่ช่วยกันทำหลายคน ทำออกมาก็นำไปแจกจ่ายญาติมิตร รอบ ๆ บ้าน ให้ได้กินเช่นกัน
หัวมันสำปะหลัง บ้านท่านเรียกว่าอย่างไรกันบ้างครับ ฤดูฝนแบบนี้นำมาต้ม มาทำขนมกันบ้างไหมครับ #หัวมันเทศ ชื่อเรียกนี้บ่งบอกว่าเป็นหัวมันที่รับมาจากภายนอกไม่ใช่พืชท้องถิ่น #หัวมันโท่_ ลำต้นขึ้นสูงเรียกว่า โท่ #หัวมันเพา_?
ลิงค์จากเพจ : https://shorturl.asia/JjsnU
