ตู้พระธรรมกำหนดอายุในราวพศว.23-ต้นพศว.24 ไม่ทราบที่มา ปัจจุบันเก็บรักษาอยู่ในวิหารโพธิลังกาใบนี้ ผูกลายโดยปรับกระบวนจากพรมทอลายสับปะรดของสเปน แต่ความเข้าใจในลักษณะทางกายภาพของสับปะรดอาจลางเลือนจนช่างเอาใบอแคนทัสกับใบสับปะรดที่ช่างยุโรปผูกเลี้ยงไว้ข้างลูกสับปะรดมาปนกับตัวลูกจนเกิดเป็นลายใหม่ หรืออาจเป็นความตั้งใจของช่างเองที่พยายามลดทอนความเป็นสับปะรดลงให้เป็นทิพย์มากยิ่งขึ้น
เมื่อสเปนพิชิตอเมริกาใต้ สับปะรดอันเป็นผลไม้พื้นเมืองในทวีปนั้นได้กลายเป็นของวิเศษในยุโรปและเอเชีย รสชาติอันล้ำลึกพิศดารที่ต้องส่งข้ามมหาสมุทรมากว่าจะได้ลิ้มรสกลายเป็นความภูมิใจของสเปนในฐานะเจ้าอาณานิคมที่ควบคุมไร่เพาะปลูกสับปะรด จะมีชาติไหนที่ภูมิใจในสับปะรดเท่าสเปน ณ ขณะนั้นไม่มีแล้ว มันจะถูกนำไปผสานไว้ในงานออกแบบผลิตภัณฑ์ต่าง ๆ ของสเปนเพื่อประกาศให้ชาวโลกได้รู้ว่าใครเป็นเจ้าพ่อสับปะรด
ก่อนที่ทั้งสเปนและโปรตุเกสจะนำพันธุ์ของมันเข้ามายังเอเชียในราวต้นพศว.22 และกระจายไปทั่วเซาท์อีสเอเชียถึงจีนตอนใต้ซึ่งมีภูมิอากาศเอื้ออำนวยให้พืชชนิดนี้เฉิดฉายในเวลาไม่นานนัก
สับปะรดแทรกซึมเข้าเป็นส่วนหนึ่งของวัฒนธรรมผู้คนในทะเลจีนใต้และมหาสมุทรอินเดียอย่างแนบแน่น ในจีนตอนใต้ได้กลายเป็นผลไม้ซึ่งถูกใช้ในการเซ่นไหว้ กลายเป็นสัญลักษณ์มงคลแทนความมั่งคั่งสมบูรณ์
ในฟิลิปปิน ช่างพื้นเมืองและช่างจีนได้เอาสับปะรดผูกเป็นลายโรโคโคสลักลงบนเฟอร์นิเจอร์ เกิดผ้าลูกไม้ลายสับปะรด และผ้าจากใยสับปะรด ในราวต้นพุทธศตวรรษที่ 23 สับปะรดกลายเป็นพืชที่พบได้ทั่วไปบนภาคพื้นคาบสมุทรสทิงพระ และเข้าไปอยู่ในสูตรยาแผนโบราณที่พบทั่วไปในบุดภาคใต้
ตู้พระธรรมที่ถูกเก็บรักษาในพระบรมธาตุใบนี้เป็นหนึ่งในร่องรอยจากยุค สับปะรดฟีเวอร์-อาณานิคม-และการค้าทางทะเล ที่ช่างได้ปรับเอาพรมทอลายสับปะรดของสเปนมาผสมกับลายพื้นเมือง กลายเป็นลายใหม่ที่คนทั่วไปอาจคุ้นเคยผ่านศัพท์วิชาการว่าลายวิลันดา สับปะรดที่ทุกวันนี้เป็นผลไม้ที่หาซื้อได้ง่ายครั้งหนึ่งเคยเป็นของที่ผู้คนหลงไหล สุลต่านแห่งเดคคานสร้างมัสยิดที่ทั้งหลังประดับด้วยลายสับปะรด ช่างอินเดียก็ทำผ้าพิมพ์ลายสับปะรดออกขายตั้งแต่สามร้อยปีก่อนที่มันจะมาอยู่บนเสื้อฮาวายซะอีก การที่สับปะรดมาอยู่บนตู้พระธรรมจึงเป็นหนึ่งในร่องรอยแห่งยุคสมัยที่โลกบ้าสับปะรด
ตู้พระธรรมนี้จึงเป็นโบราณวัตถุสำคัญชิ้นหนึ่งซึ่งสะท้อนความเป็นเมืองท่านานาชาติของนครศรีธรรมราชซึ่งรับเอาวัฒนธรรมและแรงบรรดาลใจทางศิลปะจากหลากหลายพื้นที่มาปรับใช้
ตัวอย่างพรมทอลายสับปะรดของสเปนผืนหนึ่ง ที่มา : https://nazmiyalantiquerugs.com/vintage-soft-color…/
บันทึกภาพและรีเสิร์ชโดย นายสุรเชษฐ์ แก้วสกุล นายสามารถ สาเร็ม ในโครงการร่วมระหว่าง The Library At Nakorn กับคณะกรรมการฝ่ายวิชาการเพื่อขึ้นทะเบียนวัดพระมหาธาตุฯ สู่มรดกโลก เพื่อจัดทำหนังสือเครื่องพุทธบูชาพระบรมธาตุเจดีย์นครศรีธรรมราช
เรื่องตู้นี้จะเขียนขยายในเล่มพิมพ์ครั้งที่ 2 ครับ เผยแพร่ครั้งแรกใน – https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=pfbid02ZtBbKEdMVYhCDTcPMoBHPUftsKpF8zhUJTFvZckLyTB5ndj6FfJBJidj1MmXorpBl&id=100081258420936
